ХРОНИЧНА МИГРЕНА
Хроничната мигрена се дефинира како главоболка која се јавува 15 или повеќе дена месечно повеќе од 3 месеци, од кои најмалку 8 дена месечно главоболката има мигренозни карактеристики. Секоја година, помеѓу 3-14% од пациентите со епизодна мигрена се трансформираат во хронична мигрена.
Фактори на ризик за развој на хронична мигрена
Прогресијата, трансформацијата или хронификацијата на мигрената се јавува кога зачестеноста на нападите на мигрена се зголемува на 15 или повеќе дена месечно. Покрај главоболката, се влошуваат и придружните симптоми на мигрена, како што се гадење, чувствителност на светлина и звук. Истражувањата покажуваат дека 2,5% од епизодните заболени од мигрена ќе развијат хронична мигрена.
Факторите на ризик за развој на хронична мигрена може да се поделат според:
Социо-демографски и животни фактори и навики – женски пол, низок социо-економски статус, дневен внес на кофеин, дебелина, значајни животни настани
Карактеристики на главоболката – дневна фреквенција на главоболка, постојана честа мачнина со мигрена, кожна алодинија (препознавање на неболен стимул на кожата како болка)
Коморбидитети и истовремени болести и состојби – депресија, астма, нецефалична болка, повреда на главата и вратот, ‘рчењето, несоница
Фактори зависни од фармаколошки третман – акутна употреба на лекови (во зависност од видот на лекот и зачестеноста на употреба), ефективност на акутен третман
Некои од овие фактори на ризик се непроменливи (пол, низок социо-економски статус, големи животни настани, помлада возраст и историја на повреди на главата и вратот), додека други се потенцијално модифицирани. Потенцијално модифицираните фактори на ризик на кои можеме значително да влијаеме за да го спречиме развојот на хроничната мигрена вклучуваат висока фреквенција на главоболки, коморбидитет во форма на депресија и прекумерна употреба на лекови за главоболка. Во помала мера, можеме да влијаеме и на дебелината, постојаната мачнина, стресот, нарушувањата на спиењето, кожна алодинија (препознавање на неболен стимул на кожата како болка), ‘рчењето и ефективноста на акутниот третман на мигрена.
Може ли да се спречи хроничната мигрена?
Третманот на хроничната мигрена се состои од мултимодален пристап кој вклучува комбинација на фармаколошка и нефармаколошка превентивна и акутна терапија. Хроничната мигрена резултира со значителна попреченост, намален квалитет на живот и нарушено социјално, физичко и работно функционирање. Светската здравствена организација смета дека хроничната мигрена е една од најоневозможувачките состојби, што може да се спореди со онеспособувачки состојби како што се квадриплегија, деменција и активна психоза.
За ефикасно лекување на пациентите и со тоа спречување на хронификацијата на мигрената, најголема улога има соодветната комуникација со пациентот, едукацијата на пациентот и спречувањето на ризик факторите, како и успешното лекување на коморбидитети. Наведените процедури ја зголемуваат соработката и мотивацијата на пациентот, како и присуството на редовните контроли. Истражувањата покажаа дека третманот за дебелина (на пример, баријатриска хирургија) ја намалува зачестеноста на деновите со главоболка, како и интензитетот на болката. Когнитивно-бихејвиоралната терапија, како и модификациите на спиењето во однесувањето, исто така покажаа ефект.
Важна улога играат и промените во животниот стил, како што се ограничување на внесот на кофеин, правилна исхрана, правилен распоред на спиење, избегнување провоцирачки фактори, редовна физичка активност 2-3 пати неделно и навремено воведување превентивна терапија.
Важноста на рано препознавање и третман
Како што споменавме погоре, еден од начините за спречување на хронификацијата на мигрената секако е раното препознавање на мигрената и воведувањето на превентивна терапија која е потребна кај околу 40% од пациентите, но според статистичките податоци само 13% од пациентите ја земаат. Превентивната терапија е форма на третман на мигрена, која во повеќето случаи се зема секојдневно со цел да се намали времетраењето, зачестеноста и интензитетот на мигрената. Денес постои неспецифична профилактичка терапија (антиепилептици, антихипертензиви, антидепресиви, витамини) која традиционално се зема секојдневно и нова специфична профилактичка терапија која се администрира парентерално еднаш месечно во форма на субкутани инјекции. Исто така, целта на превентивната терапија е да се намали зачестеноста на земање акутна терапија, која се зема при напади на главоболка со цел брзо запирање и намалување на интензитетот на мигрената, бидејќи земањето акутна терапија за главоболка секој ден може парадоксално да доведе до зголемување во зачестеноста на главоболките, губење на ефективноста на лекот и зголемување на несаканите ефекти.
Превентивен третман на мигрена
Голем пробив во превентивниот третман на мигрената беше направен во последните 2-3 години, со одобрување на лекови кои го блокираат пептидот поврзан со генот на калцитонин (CGRP) како прва специфична терапија во третманот на мигрена. Во моментов на хрватскиот пазар има три такви лекови: фреманезумаб, еренумаб и галканезумаб. Сите горенаведени лекови покажаа ефикасност во значително намалување на бројот на денови со мигрена месечно кај болните од хронична мигрена, како и значително подобрување на квалитетот на животот на заболените. Исто така, она што е особено важно за секој пациент, подобрување на симптомите може да се очекува кај некои пациенти веќе во првата недела од администрацијата на лекот, а сега веќе можеме да заклучиме од клиничката пракса дека лекот добро се поднесува додека се појавуваат несакани ефекти е многу ниска, а во нашата клиничка работа не наидовме на сериозни несакани ефекти.
Заклучок
За да се спречи хронификацијата на мигрената, неопходно е да се воспостави добра соработка со пациентот преку едукација и поддршка за пациентот редовно да зема профилактичка терапија, да избегнува прекумерна употреба на лекови за акутен третман на мигрена и да се придржува до препорачаните нефармаколошки мерки. Со гореспоменатите процедури ќе го подобриме квалитетот на животот на пациентот и ќе овозможиме уредно функционирање во секојдневниот живот.